Σαν πάντρευαν την Θέτιδα με τον Πηλέα
σηκώθηκε ο Απόλλων στο λαμπρό τραπέζι
του γάμου, και μακάρισε τους νεονύμφους
για τον βλαστό που θάβγαινε απ’ την ένωσί των.
Είπε· Ποτέ αυτόν αρρώστια δεν θαγγίξει
και θάχει μακρυνή ζωή. -Αυτά σαν είπε, η Θέτις
χάρηκε πολύ, γιατί τα λόγια
του Απόλλωνος που γνώριζε από προφητείες
την φάνηκαν εγγύησις για το παιδί της.
Κι όταν μεγάλωνεν ο Αχιλλεύς, και ήταν
της Θεσσαλίας έπαινος η εμορφιά του,
η Θέτις του θεού τα λόγια ενθυμούνταν.
Αλλά μια μέρα ήλθαν γέροι με ειδήσεις,
κ’ είπαν τον σκοτωμό του Αχιλλέως στην Τροία.
Κ’ η Θέτις ξέσχιζε τα πορφυρά της ρούχα,
κ’ έβγαζεν από πάνω της και ξεπετούσε
στο χώμα τα βραχιόλια και τα δαχτυλίδια.
Και μες στον οδυρμό της τα παληά θυμήθη·
και ρώτησε τι έκαμνε ο σοφός Απόλλων,
που γύριζεν ο ποιητής που στα τραπέζια
έξοχα ομιλεί, που γύριζε ο προφήτης
όταν τον υιό της σκότωναν στα πρώτα νειάτα.
Κ’ οι γέροι την απήντησαν πως ο Απόλλων
αυτός ο ίδιος εκατέβηκε στην Τροία,
και με τους Τρώας σκότωσε τον Αχιλλέα.
Απιστία
Οι σκοπιμότητες!
Η σκοτεινότερη έλικα της ανθρώπινης σκέψης.
Το θρασύτερο μασκάρεμα της συμπεριφοράς. Ο Δολιότερος Δούρειος ίππος που φτιάχτηκε για να αλωθούν τα ανθρώπινα συναισθήματα. Το απόλυτο κακό της επικοινωνίας.
Ας δούμε πως βιώνεται σε τούτο το ποίημα της καβάφειας ωδής, η μεγάλη ελαφρότητα του θεού
Η απιστία
Το ιστορικό -πολιτισμικό πλαίσιο.
Τα ποιήματα του Ομήρου είναι γεμάτα από διδάγματα που βγαίνουν μέσα από τον ανθρώπινο τρόπο που ζούσαν οι θεοί τους τότε. Από τέτοια παραδείγματα έχουν εμπνευστή πολύ ποιητές μας όπως ο Σεφέρης ο Παλαμάς ο Καβάφης και έχουν γράψει ωραία ποίημα. Εμείς θα προσπαθήσουμε να σας περιγράψουμε εικόνες γάμου που διατηρήθηκαν αναλλοίωτες στους Έλληνες. Διαλέξαμε να περιγράψουμε αυτές τις εικόνες που φαίνεται ότι ενέπνευσαν τον καβάφη να γράψει ένα ωραίο ποίημα για την απιστία. Ας δούμε τις εικόνες .
Ο Γάμος του Πηλέα
Λάμπει όλη η Φθία από χαρά στο γάμο του Πηλέα.
Νύφη μια νύμφη θεότητα της θάλασσας, η Θέτιδα.
Τα τραγούδια του γάμου αντηχούν ως το Αμούριο, ως το Πήλιο, ως όλη τη Θεσσαλία.
Οι χοροί ασταμάτητοι και οι ευχές χωρίς τελειωμό.
Την αρχή για τις ευχές κάνει ο γαμπρός, ο Πηλέας.
Πρώτος σηκώνει το ποτήρι του, όπως συνηθίζεται στα συμπόσια και λέει:
– Γεμάτος χαρά που είστε όλοι σήμερα στη χαρά μου, σας ευχαριστώ. Θα μου επιτρέψετε να αφιερώσω ένα ποτήρι κρασί στην υγεία του αγαπητού θεού Απόλλωνα, που προστατεύει τις μούσες και τα Μαντεία. Ας το πιούμε : Στην Υγεία του! Στη Χαρά του! Εβίβα!
– Εβίβα! φώναξαν όλοι με υψωμένα τα ποτήρια τους.
Μετά πήρε το λόγο ο Απόλλωνας και είπε:
– Ο ευγενικός Πηλέας αξίωσε να πιείτε όλοι σας, ένα ποτήρι στην υγειά μου.
Τον ευχαριστώ πολύ.. Γέμισε το ποτήρι του κρασί και είπε: Τούτο το ποτήρι το αφιερώνω στους μακάριους νεόνυμφους και στο παιδί που θα γεννηθεί από αυτούς και θα ονομαστεί Αχιλλέας. Θα ζήσει πολλά χρόνια, χωρίς αρρώστιες και θα δοξαστεί πολύ. Ας πιούμε όλοι στην υγειά τους ! Εβίβα! Φώναξαν όλοι.
Σε όλους έκάναν έκπληξη και θαυμασμό τα λόγια του Απόλλωνα, γιατί είναι λόγια θεού και μάλιστα προφήτη. Η Θέτιδα, που είναι διπλά νύμφη σήμερα, χαίρεται, γιατί τα λόγια αυτά του θεού, τα προφητικά, είναι ένα καλό προμήνυμα για το μέλλον του αγέννητου παιδιού της.
¨Έτσι έγινε στο γάμο εκείνο μέσα στο σπίτι, γιατί απέξω από το σπίτι, η θεά Έριδα ακάλεστη και θυμωμένη είχε ανάψει φωτιές. Άφησε κρυφά. ένα μήλο που έγραφε: «στα ωραιότερα μάτια». Η Ήρα, η Αθηνά και η Αφροδίτη το θέλουν δικό τους και μαλώνουν. Αυτό το μήλο θα φέρει συμφορές στους Έλληνες, στους Τρώες και στον αγέννητο Αχιλλέα.
Αυτό το μήλο θα αναγκάσει τον Απόλλωνα να γίνει ασυνεπής. Να γίνει ένας ανεύθυνος θεός στα λόγια και στις πράξεις. Γιατί στης Τροίας τον πόλεμο που ήρθε αργότερα αυτός, που ήταν θεός, προφήτης, ποιητής και προστάτης των μουσών, όχι μόνο δεν θα τηρήσει τους λόγος που είπε ,αλλά ο ίδιος θα βοηθήσει τους Τρώες να σκοτώσουν τον Αχιλλέα.
Αναλυτική ερμηνεία του λόγου του Απόλλωνα:
Λάμπει ,λοιπόν, η Φθιώτιδα
Μιλάει ο Απόλλων ,το φως, η αλήθεια και μιλούσε ειλικρινά.
Εδώ κτίζεται το οικοδόμημα της ελπίδας, αγαπητέ αναγνώστη, πάνω στη βέβαιη πίστη.
Η ελπίδα γεννά όνειρα και τα όνειρα αυτοεκπληρώνονται, ανθούν και γίνεται (εδώ δεν πρέπει -δεν επιτρέπεται να αλλοιώσουμε τον ωραιότερο στίχο του Καβάφη).
Και γίνεται «ο Αχιλλεύς της Θεσσαλίας, ο έπαινος»
Στην εγγύηση αυτή, εκείνης της προφητείας, στηριζόταν όλο το οικοδόμημα. Η λάμψη του Αχιλλέα και το καμάρι της μάνας.
Ο ρόλος των γέρων: Τα μαντάτα, τα νέα, οι ειδήσεις έχουν ανάγκη ανάλυσης και εξήγησης και τέτοιες υποθέσεις πρέπει να τις χειρίζονται οι σοφοί που κατά τεκμήριο τέτοιοι είναι οι γέροι.(κατά τεκμήριο είπαμε) Αυτοί φέρνουν τα νέα, αυτοί δίνουν και τις εξηγήσεις οι σοφοί, οι έμπειροι γέροι.
Στη συνέχεια δίνεται η περιγραφή του μεγέθους του κακού μετρημένο με την απελπισία της μάνας.
Ξεπετάει τα πάντα σαν ευτελή, σαν ανάξια λόγου, βραχιόλια, δακτυλίδια. Ήταν ύβρη να κρατήσει αυτά όταν έχει χαθεί το μεγαλύτερο κόσμημα -η ομορφιά της ο ωκύποδας γιο της, που λέει ο Όμηρος.
Και παραπονιέται με αφέλεια η μάνα για την αμέλεια του Θεού, για την αδιαφορία του -έτσι τουλάχιστον πίστευε- και για αυτό τον επιτιμούσε με καυστική ειρωνεία: «που ήταν ο θεός; που ξέρει να λέει μεγάλα λόγια χωρίς να τα τηρεί».
Ως επιπόλαιο Θεό τον ψέγει η μάνα και θρηνοκοπάει σαν όλες τις μάνες.
Η απάντηση των σοφών έρχεται να ανατρέψει τις ηθικές συντεταγμένες, να διασύρει την ασυνέπεια ενός σοφού Θεού, να τον απογυμνώσει από κάθε σεβασμό, να αποκαλύψει την απροκάλυπτη ηθική παλινωδία του, να δείξει τον μικρό ανθρωποθεό.
Μεταγνωστή προσέγγιση ή ας το πούμε ερμηνεία της παλινωδίας του θεού, αν το θέλεις έτσι αγαπητέ αναγνώστη:
Ίσως ο θεός δεν ήταν ασυνεπής! Ίσως δεν υπάρχει απιστία! Ούτε παλινωδία!
Έκανε λάθος ο Πλάτωνας που το λέει(στ 383β πολιτεία) και ο Αισχύλος που το πρωτόγραψε στην χαμένη του τραγωδία «όπλων κρίσεις» και φυσικά λάθος κάνει και ο Καβάφης που έδραξε την ευκαιρία με αφορμή τούτο το γεγονός να γράψει για την απιστία του θεού
Η αιωνιότητα του Αχιλλέα είναι δεδομένη, σήμερα, χωρίς να ζει.
Άρα ο Απόλλων είπε την αλήθεια:
Ωστόσο αυτή την εκδοχή δεν την ερμήνευσε έτσι ο Πλάτωνας. Άκουσε τι λέει:
| Από έργο του Αισχύλου
Το αναφέρει ο Πλάτωνας |
Νεοελληνική απόδοση |
| όταν τις τοιαυτα λέγη
περί θεών χαλεπανούμεν
ουδέ τους διδασκάλους εάσομεν επι παιδεία χρήσθαι τών νέων |
‘Όταν κάποιος λέει τέτοια λόγια, για τους Θεούς
θα τον δυσκολέψουμε
ούτε τους δασκάλους θα αφήσουμε για την εκπαίδευση να τα μεταχειρίζονται των νέων, |
Συμπέρασμα:
Ο Αισχύλος λέει στην χαμένη του τραγωδία τι είπε ο Απόλλων σε κείνο το τραπέζι και τι έκανε αργότερα
Ο Πλάτωνας λέει: Λένε ψέματα όσοι λένε (άρα και ο Αισχύλος) ότι είπε ο θεός αυτά.
Το σοφό Μαντείο θα έλεγε: «Ερμηνεύστε σωστά τους λόγους είναι συχνά αμφίσημη-διφορούμενοι Ο θεϊκός (ο σοφός) λόγος δεν σφάλει»
Μεταγνωστή προσέγγιση με επανα-κατεύνση της σκέψης (με μοναδική οπτική γωνία τον τρόπο σκέψης μιας μάνας): Κατά την μάνα έχει απιστία ο λόγος του θεού. Η μάνα γεννά ζωή, δεν γεννά ιδέες να χαίρεται για την αιωνιότητά τους. Κάθε γέννημά της ή μάνα το θέλει ζωντανό. Έτσι λειτουργεί η μάνα.
Αν το ποίημα του καβάφη αφορά την επικοινωνία της μάνας με το θεό εδώ ο θεός …τα θαλάσσωσε είναι άπιστος.
Αν το ποίημα του καβάφη αφορά την επικοινωνία του θεού μαζί μας( αν τα λέει για μας) εδώ ο θεός λέει μεν αλήθειες με …..ανήθικο τρόπο.
Να τι σημαίνει μεταγνωστικός στοχασμός ,αγαπητέ αναγνώστη , να μπορώ να σκέφτομαι με όσα έμαθα ,όχι όπως με έμαθαν.