Όταν τέλειωσε τούτη η πεντάωρη νυκτερινή συζήτηση της μικρής συντροφιάς των τεσσάρων νέων, η ώρα ήταν πέντε παρά ένα λεπτό. Η παρέα ήταν σε καλοκαιρινές διακοπές και τις νύχτες του Αυγούστου δεν κοιτάς τα ρολόγια αλλά τ’ άστρα.
Αν και ήταν άγνωστοι σχεδόν μεταξύ τους, συζητούσαν σαν γνωστοί από καιρό και κανείς δεν έπαιρνε πρωτοβουλία να πει πρώτος το «καληνύχτα παιδιά».
Τελικά καληνυχτίστηκαν πέντε παρά ένα!
Φαινόταν ότι είχαν γοητευθεί ‘όλοι, αλλά από τι; Από το θέμα που άκουσαν στο κάστρο, και ήταν αυτό το κέντρο της συζήτησης, ή μήπως η γοητεία ήταν από τη διαίσθηση του «ερχομού» ενός μεγάλου καλού; που θα ακολουθήσει την τυχαία συνάντησή τους;
Ο έρωτας πάντα θέλει ασφαλή προπετάσματα πριν φανερωθεί ή δραπετεύσει:
Μια μικρή δικαιολογία ζητάει η ευτυχία για να έρθει, μα οι άνθρωποι δεν την έχουν!
Τούτη η παρέα βρέθηκε τυχαία το πρώτο βράδυ των διακοπών τους, γύρο από έναν υπαίθριο πάγκο βιβλίων που ήταν στην παραλία, κάτω από το σπίτι του ολυμπιονίκη Τσικλητήρα. εκεί που έκανε βόλτα ο κόσμος.
Υπήρχαν λίγα διαλεχτά βιβλία και τουριστικοί οδηγοί πάνω στον μικρό πάγκο του υπαίθριου βιβλιοπωλείου για τους παραθεριστές και περιηγητές.
Ένα βιβλίο ήταν η αφορμή, που γνωρίστηκε τούτη η παρέα, μα οι αιτίες πρέπει να προϋπάρχουν σε όλους, για να προκαλέσει τούτο το απλό ερέθισμα του βιβλίου στον πάγκου τόσο ομοιόμορφη αντίδραση, μόνο σε αυτούς τους τρεις, από όλους όσοι παραβρίσκονταν γύρο από τον πάγκο αυτή τη στιγμή
Ο υπότιτλος του βιβλίου ήταν: «Τα μαθηματικά τρέφουν τον νου και την καρδιά οι λέξεις»
Το βιβλίο το σύστησε ο εποχιακός «βιβλιοπώλης , ένας φοιτητής, που ήταν υπεύθυνος του πάγκου. Το σύστησε σε δύο νεαρούς κυρίους λέγοντάς τους: «είναι πολύ ενδιαφέρον, έχει ιστορίες και προβλήματα μαζί, είναι δύο σε ένα που λένε». Ο συγγραφέας του βιβλίου πιστεύει ότι: «φιλόσοφος χωρίς μαθηματική σκέψη είναι ελλιπής φιλόσοφος και μαθηματικός χωρίς φιλοσοφική σκέψη είναι ελλιπής μαθηματικός».
Ο ένας κύριος του απάντησε ότι δεν είναι και απόλυτα πρωτότυπο το βιβλίο, γιατί και ο Πλάτωνας, που δίδασκε θεωρητικά μαθήματα θεωρούσε, για την κατανόηση των μαθημάτων του, ότι είναι απαραίτητη προϋπόθεση να γνωρίζουν οι μαθητές του τα μαθηματικά.
Η απάντηση αυτή έβαλε στην συζήτηση και μια κοπέλα που έδειξε ενδιαφέρον στο διάλογο αυτό. Η καπέλα φαινόταν ελαφρώς νεότερη, αλλά αυτό το ελαφρώς δεν την εξέθεσε, αφού διόρθωσε, παρεμβαίνοντας με άψογη ευγένεια, λέγοντας, ότι, «πιθανόν, αυτή την απαίτηση να την είχε και ο Πυθαγόρας και όχι μόνο ο Πλάτωνας».
Όταν ο φοιτητής είδε το ενδιαφέρον τους για το θέμα της συζήτησης κατάλαβε ότι η ποιότητα τούτων των ανθρώπων αναζητούσε ομορφιές. Πήγε κοντά τους και τους είπε: «Αν σας αρέσουν αυτά τα θέματα, σήμερα το βράδυ και όλες τις βραδιές τούτης της εβδομάδας, ο πολιτιστικός όμιλος έχει προγραμματίσει ομιλίες με σπουδαίους επιστήμονες στο κάστρο. Θα γίνουν εκει, φαντάζομαι, ενδιαφέρουσες συζητήσεις»
-Α! καλό νέο αυτό! Σήμερα τι θέμα έχει; ρώτησε η κοπέλα.
-Να σας δώσω το πρόγραμμα να τα δείτε όλα, είπε ο φοιτητής.
Η κοπέλα ,άνοιξε το δίπτυχο χαρτί που της έδωσε ο φοιτητής και άρχισε να διαβάζει.
-Κρίμα! Το πρώτο θέμα παρουσιάστηκε χθες. «Αινίγματα λογικών προσεγγίσεων», Το χάσαμε.
-Φιλοσοφικό θέμα! Ποιος το παρουσίασε; ρώτησε ο νεαρός την κοπέλα.
-Φιλοσοφικό ναι, έτσι νομίζω κι εγώ, είπε η κοπέλα, αλλά το παρουσίασε ένας γιατρός.
-Μα κυρία, όλοι οι επιστήμονες φιλόσοφοι είναι, απάντησε ο νεαρός και συμφώνησαν όλοι, κουνώντας επιδοκιμαστικά το κεφάλι τους
-Σήμερα έχουν καλέσει έναν καθηγητή επικοινωνίας, είπε η κοπέλα.
-Για τί θέμα θα μιλήσει ρώτησε κάποιος;
-Το θέμα του είναι: «Η αλήθεια της γνώμης μας» Είναι ελεύθερη η είσοδος, θα σας αρέσει. Πρέπει, όμως, να βιαστείτε, τους παρότρυνε ο φοιτητής.
Αγόρασαν και οι τρεις το βιβλίο που τους σύστησε ο φοιτητής, τον ευχαρίστησαν και ξεκίνησαν να πάνε στο κάστρο.
Τότε συστήθηκαν.
-Ντίνος! Χαίρομαι, είπε ο ένας και άπλωσε το χέρι του στην κοπέλα.
-Χαίρω πολύ! Ασπασία, είπε εκείνη.
-Δεν το πιστεύω, λέει ο δεύτερος άντρας της παρέας, ότι σε βρήκα πάλι;
Είμαι ο Περικλής, της συστήθηκε.
Όλοι γέλασαν με το υπονοούμενο για την σύμπτωση των ονομάτων ,του Περικλή και της Ασπασίας και πήραν σιγά –σιγά την ανηφόρα κατά το κάστρο.
Η Ασπασία, σαν «ντόπια», από καταγωγή, τους οδήγησε σε ένα δρόμο που περνά μπροστά από το γυμνάσιο και μετά πάνω σε ένα γραφικό ανηφορικό μονοπάτι με σκαλιά μέσα στα πεύκατους έφερε στην είσοδο του κάστρου
Τι ομορφιά, τι ιστορία, τι πολιτισμικά συναπαντήματα, έγιναν σε τούτο τον τόπο είπε ο Ντίνος
Και ο Περικλής συμπλήρωσε. Δίκιο έχεις. Εδώ πρώτο-ακούστηκαν τα τραγούδια της ιλιάδας και της οδύσσειας-στου Νέστωρα τα αρχοντικά-. Εδώ η πένα του Θουκυδίδης μοιρολόγησε την Ελλάδα- στη σφακτηρια-. Εδώ ταπείνωσαν οι σύμμαχοι τους Οθωμανούς-στο Ναβαρίνο-. Εδώ ο Μεζόνας σχεδίασε μια όμορφη νέα πολη, ανύπαρκτη μέχρι τότε –το Νιοκαστρο ή Πύλο-.Εδώ …. Μην συνεχίσεις τον διέκοψε ο Ντίνος ,θα τα πούμε από αύριο αυτά, χωρίς βιασύνη!.
Η κοπέλα ,όταν είδε με τι εξαιρετικούς και ευχάριστους τύπους γνωρίστηκε ,ζήτησε συγγνώμη, για να στείλει, μήνυμα στη μάνα της. Πάντα τέτοια ώρα το περιμένει, έτσι τους είπε.
Έμεινε λίγο πίσω να στείλει μήνυμα ,αλλά τί μήνυμα, και σε ποιον! Εξαπέστειλε λακωνική εντολή, κεραυνό, στην «κολλητή» της, με μήνυμα, που έγραφε: «Βεβλαμμένη, παράτα, ότι κάνεις και βρες τρόπο να είσαι στο κάστρο στις εννέα. Ντύσου με ότι σου πάει καλύτερα»
Έστειλε το μήνυμα ,πλησίασε την παρέα και ξεκίνησαν πάλι. Όταν έφτασαν δεν είχαν γεμίσει όλες οι θέσεις και σπάθισαν όρθιοι κάνοντας πηγαδάκι για συζήτηση,
Η φίλη της, όταν διάβασε το μήνυμα, με την ενδυματολογική υπόδειξη, κατάλαβε ότι κάτι καλό «παίζει». Ντύθηκε ,κτενίστηκε και βάφτηκε έτσι που να ταιριάζει με το νόημα του μηνύματος. Διάλεξε το στυλ, που φαντάστηκε ότι θα πήγαινε στην περίπτωση. Οι γυναίκες, έτσι και αλλιώς, καταλαβαίνουν την νοηματική περιγραφή και τη σημειολογία των λέξεων με ακρίβεια. Ούτε τώρα θα έπεφτε έξω αφού είχε τους σωστούς αλγορίθμους για να βρει τις μεταβλητές της λέξης «βεβλημμένη»! Που «ερμηνεύεται» σωστά σε: «γλυκιά μου, καλή μου, αγαπημένη μου, υπάρχει λόγος, έλα κοντά μου καλοντυμένη. Είμαι με καλή παρέα». Έτσι αυτή διάβασε την λέξη «Βεβλαμμένη» που με αγάπη ,με οικειότητα, με φιλία, με χιούμορ και διακριτικότητα, αλληλοπροσφωνούνται σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο μεταξύ τους οι δυο αξιόλογες και ευφυείς γυναίκες.
Έφτασε σε χρόνο ρεκόρ στο κάστρο που θα γινόταν η διάλεξη και αφού σάρωσε με τα μάτια της, σαν ηλεκτρονική φώραση, τον χώρο, εντόπισε τη φίλη της.
Με ύφος και βάδισμα, τάχα αδιάφορο, τάχα τυχαία, πέρασε δίπλα τους.
Την σκυτάλη πήρε, μόλις την είδε,, η φίλη της, η Ασπασία.
-Έκανε τάχα ότι την είδε τυχαία και είπε ζωηρά και με έκπληξη, προσποιητή.
-Μπα εδώ είσαι! Εμ βέβαια, έπρεπε να το φανταστώ, ότι και ένας ακροατής να ήταν, εδώ σήμερα, θα ήσουν εσύ!
-Εσύ που το έμαθες, ρώτησε η φίλη την Ασπασία, μόλις χθες ήρθαμε;
-Τυχαία το μάθαμε με τα παιδιά που βλέπεις εδώ. Τον Ντίνος και τον Περικλής, είπε συστήνοντάς τους,
-Και αυτή εδώ είναι η Χλωρίδα, φίλη μου παιδική. εδώ ζήσαμε μέχρι που φύγαμε για σπουδές.
Χαίρω πολύ είπε η Χλωρίδα και έδωσε το χέρι της.
-Τι ωραίο όνομα! Φαντάζομαι θα χάνεται στην ιστορία.
-Ήταν γυναίκα του Νηλέα και μητέρα του Νέστωρα.
-Το διάλεξε κάποιος μορφωμένος νονός φαντάζομαι, είπε ο Ντίνος;
-Εξαρτάται από το πώς ορίζουμε τον μορφωμένο! Του απάντησε, γελώντας, η Χλωρίδα
-Δηλαδή;
-Να, αν μορφωμένος είναι όποιος εξακολουθητικά θέλει να μαθαίνει, που είναι ο σωστός ορισμός! Ναι ήταν μορφωμένος!
-Αν μορφωμένος είναι όποιος μαθαίνει, όσο τον υποχρεώνει το σχολείο και το πανεπιστήμιο, που είναι ο λάθος ορισμός! Όχι δεν ήταν μορφωμένος!
Έχεις δίκιο, είπε ο Περικλής. Η μόρφωση είναι μια διαρκής στάση ζωής όχι σταθμός.
Συμφωνώ είπε η Χλωρίδα. Την μόρφωση την γνωρίζεις από την περπατησιά της. Ποτέ δεν ποδοπατάει κανέναν!
Ο Νονός μου, που διάλεξε και το όνομά μου, καφετζής ήταν. Δεν ξέρω αν ήταν μορφωμένος, αλλά ξέρω ότι τους σεβόταν πολύ τους μορφωμένους!!!
– Ίσως αυτός να είναι και ο καλύτερος ορισμός της μόρφωσης! είπε ο Ντίνος.
Πήρε το λόγο να απαντήσει η Χλωρίδα, αλλά τότε ακριβώς σταμάτησε η απαλή μουσική υπόκρουση ,από το τραγούδι «σπασμένο καράβι» σύνθετη του θαυμάσιου Σπανού που τον ενέπνευσε ο λογικά παράλογος Σκαρίμπας.
Αυτό ήταν σημάδι ότι θα άρχισε η εκδήλωση.
Διάλεξαν τότε βιαστικά τέσσερες θέσεις στις τελευταίες σειρές και κάθισαν.
Το περιβάλλον ήταν εντυπωσιακό με το κάστρο να φωτίζεται και τον υπαίθριο χώρο ,που είχε ειδικά διαμορφωθεί, πολύ υποβλητικό!
Κάλεσε η πρόεδρος του ομίλου τον ομιλητή, να πάρει τη θέση του.
Αφού τον σύστησε και είπε λίγα καλά λόγια και φιλοφρονήσεις για τον ομιλητή, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις, για να προϊδεάσει τους ακροατές για το θέμα, του δόθηκε ο λόγος.
Ο ομιλητής πλησίασε λίγο πιο κοντά στο μικρόφωνο και είπε:
Αγαπητοί φίλοι! Στο όμορφο αυτό μέρος , πρώτος, ο προγονός μας , ο γέρο Νέστωρας. δίδαξε τρόπους επικοινωνίας όπως γνωρίζεται, με τον χαρισματικό λογο του
Χαίρομαι που μου δώσατε την ευκαιρία να κάνω ομιλία σε αυτό το χώρο, με θέμα την επικοινωνία των ανθρώπων. Χαίρομαι επίσης γιατί σήμερα, κατά καλή σύμπτωση, θα έχουμε και αρωγή από τον ουρανό, αφού η σελήνης θα είναι κοντά μας- σε λίγο θα ανέτελλε-.Είναι η δεύτερης πανσέληνος που έχει ο φετινός μας Αύγουστος. Να και η Αφροδίτη είναι τώρα, ακόμη κοντά μας την βλέπετε ,-σε λίγο έδυε-. Τούτο τον καιρό, έχει το ρόλο του αποσπερίτη- Τι θαυμάσιες συμπτώσεις!!
Το σημερινό μας θέμα θα επικεντρωθεί στο παρακάτω ερώτημα: «Είναι σοφία το να μπορείς να αλλάζεις γνώμη;» .Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε πόσο λάθος είναι να είναι κάποιος ισχυρογνώμων, «ξεροκέφαλος». Πόσο λάθος είναι το να μην μπορεί κάποιος να αλλάξει εύκολα θέση, και επίσης πόσο λάθος είναι να παγιδεύεται κάποιος από τη σιγουριά που νοιώθει για τις απόψεις του.
Η γνώμη τον ανθρώπων συχνά κλονίζεται, όταν ακούν κάτι διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουν ή που το θεωρούν αληθινό ή που το πιστεύουν.
Θα είμαι όσο γίνεται πιο σύντομος για να έχουμε χρόνο να συζητήσουμε στη συνέχεια.
Οι άνθρωποι αγαπητοί κ. Δήμαρχε, φιλές και φίλοι, έχουν την ανάγκη να υπερασπίζονται τις απόψεις τους για να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των πράξεων τους και των πιστεύω τους. Πολλές φορές, όμως, έρχονται αντιμέτωποι με αντίθετες ή διαφορετικές πληροφορίες και γνώσεις, οι οποίες αμφισβητούν έντονα τις απόψεις τους και τις πράξεις που απορρέουν από αυτές.
Τότε έχουν ισχυρές ενδείξεις ότι αυτό που πιστεύουν ενδέχεται να μην ισχύει
Αυτό λέγεται «γνωστική διαφωνία» ,δηλαδή σύγκρουση απόψεων
Σε αυτό το ενδεχόμενο οι άνθρωποι αντιδρούν με δύο τρόπους
Ο πρώτος είναι να εξετάσουν με ενδιαφέρον την ορθότητα της νέας άποψης και αν αποδειχθεί ορθή, λογική και καλύτερη, από αυτή που ήδη πιστεύουν, την ενστερνίζονται. Διαφορετικά, αν δεν ευσταθεί, την απορρίπτουν.
Ο δεύτερος τρόπος είναι να αντιδρούν και να απορρίπτουν (ασυζητητί) τη νέα ιδέα ή την πληροφορία χωρίς να εξετάζουν την ορθότητά της ή γιατί θεωρούν ότι απειλούνται οι αξίες τους και τα πιστεύω τους ή επειδή δεν πιστεύουν ότι μπορούν να υπάρχουν άλλες ορθότερες από τις δικές τους ακλόνητες απόψεις.
Και στον πρώτο και στο δεύτερο τρόπο ο ψυχολογικός κλονισμός είναι ισχυρός και προκαλεί τη γνωστική σύγκρουση.
Οι άνθρωποι που αντιδρούν με τον πρώτο τρόπο αναπτύσσουν ένα έντονο ενδιαφέρον να μάθουν και να κατανοήσουν το καινούριο έτσι, ώστε να μπορούν να αποφασίσουν, αν πρέπει να υπερασπιστούν τις προηγούμενες απόψεις τους, ή να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους σύμφωνα με τις νέες.
Τα σημαντικό εδώ είναι ότι στην πρώτη περίπτωση οι αντίθετες απόψεις που προκαλούν τη γνωστική σύγκρουση προκαλούν ταυτόχρονα και το ενδιαφέρον στο άτομο να τις διερευνήσει, αν είναι σωστές ή όχι.
Οι άνθρωποι που αντιδρούν µε τον δεύτερο τρόπο αναπτύσσουν μια άμυνα σε αυτή τη διαφωνία και αντιδρούν µε έναν καταιγισμό σαθρών επιχειρημάτων τα οποία δεν έχουν λογική βάση.
Δεν τους ενδιαφέρει η αλήθεια των νέων ιδεών, απόψεων ή δεν θέλουν να τις ερευνήσουν γιατί θεωρούν ότι αυτές απειλούν τα συμφέροντα τους ή την κοσμοθεωρία τους.
Στη πράξη δημιουργούνται πολλές φορές γνωστικές συγκρούσεις και πρέπει να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να μάθουν να ερευνούν τις νέες πληροφορίες. που αντιτίθενται σε ό,τι γνώριζαν μέχρι τώρα και να µη τις αποδέχονται ή τις απορρίπτουν χωρίς να τις εξετάζουν
Τη γνωστική σύγκρουση (π.χ.) που προκαλεί στους ανθρώπους μια πληροφορία μπορεί να τους τη λύσει, µε σωστή καθοδήγηση, μόνο ο ειδικός που γνωρίζει και πρέπει να εμπιστεύονται.
Πρέπει, επίσης, να κατανοήσουμε όλοι οι άνθρωποι, ότι καμιά αλήθεια από αυτές που επινόησε η ανθρώπινη σκέψη δεν είναι τόσο απόλυτη και τόσο «αληθινή» ώστε να πρέπει να την υπερασπιζόμαστε µε φανατισμό.
Πρέπει, ασφαλώς, να πιστεύουμε στις ιδέες µας, όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος για να τις αμφισβητούμε αλλά πάντα πρέπει να αφήνουμε ανοικτό το ενδεχόμενο να τις αναθεωρούμε.
Ο πυρήνας της θεωρίας της «γνωστική ς διαφωνίας» βρίσκεται στη συνέπεια που πρέπει να υπάρχει μεταξύ αυτού που πιστεύουμε και του τρόπου που ενεργούμε βάση αυτής της πίστης.
Οι φανατικοί οπαδοί μιας ιδέας, είτε αυτή η ιδέα είναι πολιτική είτε θρησκευτική, αθλητική ή φιλοσοφική, έχουν γνωστική ακαμψία –είναι ισχυρογνώμονες-και δεν δέχονται άλλες σωστές γνώμες που αμφισβητούν τα πιστεύω τους.
Αντίθετα οι λογικοί οπαδοί μιας ιδέας, είτε αυτή η ιδέα είναι πολιτική, είτε θρησκευτική, αθλητική ή φιλοσοφική, έχουν γνωστική ελευθερία και δέχονται άλλες, τυχόν, σωστές γνώμες που αμφισβητούν τα πιστεύω τους.
Η θεωρία του Γαλιλαίου είναι, ίσως, το κλασικότερο παράδειγμα γνωστικής σύγκρουσης.
Άλλοι ενστερνίστηκαν τη λογική της θεωρίας του, αφού την εξέτασαν και την βρήκαν λογική.
Άλλοι την απέρριψαν και τον ανάγκασαν να ανακαλέσει, αφού του αντέταξαν σαθρά επιχειρήματα, επειδή πίστεψαν ότι αντιτίθενται οι ιδέες του στη θεοκρατική τους αντίληψη.
Υπάρχει και μια τρίτη εκδοχή εξίσου σημαντική και επικίνδυνη κατά την οποία ορισμένοι άνθρωποι αποδέχονται μια ιδέα, επειδή, απλά, αυτός που την λέει έχει μεγάλο κύρος. Πείθονται σε ό,τι λέει, αρκεί να τον θεωρούν αυθεντία, χωρίς να κρίνουν. τις ιδέες του. Τις αποδέχονται, απλά και μόνο, επειδή το είπε κάποιος διάσημος ή σπουδαίος άνθρωπος.
Την θεωρεία του Γαλιλαίου, για παράδειγμα, πρέπει να την πιστεύουμε μόνον, όταν αποδειχθεί ότι είναι αληθινή και όχι επειδή την είπε, απλά, ο διάσημος Γαλιλαίος.
Εδώ μπαίνει το ερώτημα: Πρέπει να δείχνουν οι άνθρωποι απειθαρχία στη γνώση της αυθεντίας;
Η απάντηση δεν είναι απλή.
Γιατί όταν τα άτομα άκριτα ακολουθούν κάποιον χωρίς να προσπαθούν να τον κατανοήσουν, δεν παρωθούνται να σκέφτονται αλλά ακολουθούν άβουλα τις αυθεντίες ή τα είδωλά τους και αυτό είναι πολύ κακό για την ανάπτυξη αυτόνομης και σωστής σκέψης.
Στόχος είναι να μάθουν οι άνθρωποι να αναζητούν με την κατάλληλη καθοδήγηση την αλήθεια.
Στόχος είναι, να αμφισβητούν και να αξιολογούν τις απόψεις των άλλων.
Στόχος είναι να μάθουν να αξιολογούν και να κρίνουν σωστά.
Στόχος είναι να ενθαρρύνουμε τον άνθρωπο να αμφιβάλλει.
Η προσήλωση στο γνωστό τρόπο που έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε, μας εμποδίζει να ανακαλύψουμε, όχι να βρούμε, αλλά να ανακαλύψουμε νέες σημαντικές λύσεις.
Για να ξεπεράσει το άτομο τη δυσκολία που του επιβάλει η προηγούμενη μάθησή του, πρέπει να μάθει να αμφισβητεί και να κάνει υποθέσεις που αντίκεινται στη λογική.
Τότε, ίσως, μπορεί να ανακαλύψει μια λύση, μια νέα αλήθεια.
Αξιόλογα παράδειγμα ανθρώπων που επανακαθόρισαν την κατεύθυνση της σκέψης τους και την έφεραν κόντρα στις επικρατούσα λογική είναι και του πολύ γνωστού Αϊνστάιν και του λιγότερου γνωστού Βέρντις, που αγνόησαν και αμφισβήτησαν κυρίαρχες απόψεις, πριν οδηγήσουν την σκέψη τους ο µεν πρώτος στη θεωρεία της σχετικότητας και ο δεύτερο; στην ερμηνεία της γραμμικής Β γραφής. Της γραφής, δηλαδή του Νέστορα στο παλάτι του οποίου βρέθηκαν οι πλάκες με αυτή τη γραφή.
Η απειθαρχία δεν αντιστρατεύεται τη λογική αλλά απαιτεί κάθε υπόθεση και κάθε εικασία να διερευνάται.
Άλλωστε και η επιστημονική έρευνα όταν καταλήγει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα, το διατυπώνει µε τη μηδενική υπόθεση ότι δηλαδή αυτό που συμπεραίνουμε ως επιστήμονες μετά από προσεκτική έρευνα , δεν είναι απόλυτα αλάνθαστο, αλλά έχει μεγάλη στατιστική πιθανότητα να μην είναι λανθασμένο ,δηλαδή , να ισχύει.
Βλέπουμε πόσο πολύ επιφυλακτική είναι η επιστήμη, ο ορθός λογισμός, στην διατύπωση ατράνταχτων απόψεων και συμπερασμάτων. Πάντα θεωρεί ότι κάθε αλήθεια πρέπει να την αξιολογούμε µε βάση τις υψηλές στατιστικές πιθανότητες που την στηρίζουν.
Οι δάσκαλοι, οι γονείς και όλοι μας πρέπει να θυμούμαστε ότι τον κόσμο τον αλλάζουν οι απείθαρχοι για τούτο πρέπει να δείχνουμε σκεπτικισμό και σεβασμό στην απειθαρχία.
Προσοχή όμως! Απείθαρχος επιτρέπεται να είναι μόνο εκείνος που ενεργεί με ηθικά και λογικά κριτήρια και είναι πρόθυμος πάντα να αποδεχθεί το τίμημα της απειθαρχίας.
Η συμμόρφωση της συμπεριφοράς και της σκέψης προς ένα μονοδιάστατο μοντέλο αδρανοποιεί τη δημιουργικότητα και αδυνατίζει τη κριτική ικανότητα της σκέψης μας.
Για περισσότερη κατανόηση του τρόπο που πρέπει να ενθαρρύνουμε στα σπίτια και στα σχολεία τον νέο άνθρωπό να αποκτήσει αυτόνομη σκέψη απαλλαγμένη από την αυθεντία του δασκάλου και του κάθε σοφού, είναι οι μαιευτικοί διάλογοι του Πλάτωνα Εκεί η Αυθεντία του Σωκράτη ταπεινώνεται, προκειμένου να μην τρομάξει τους μαθητές του η άγνοια τους και τους κάνει ηττοπαθείς, όταν πολεμούν μαζί του αναζητώντας με τη σκέψη τους κάποια λύση!
Εδώ τελειώσαμε
Σας ευχαριστώ.
Χειροκρότησαν με ενθουσιασμό!
Τα ερωτήματα πολλά ,αλλά τα πάρα πολλά αφορούσαν την τελευταία φράση που αναφέρθηκε στο έργο του Σωκράτη
Πάντα ο Σωκράτης κλέβει τις καρδιές μας, είπε ο ομιλητης, αλλά μην ξεχνάμε ότι οι σύγχρονοί του τον καταδίκασαν όχι επειδή ήταν εχθρικοί μαζί του, αλλά, απλά, δεν τους είχε κερδίσει την καρδιά. Αυτό γίνεται πιο εύκολο τώρα για τον Σωκράτη που ανέλαβε να μας τον συστήσει ,μετά τον θάνατο του ,ο Πλάτωνας και τον αποθανάτισε έτσι που τον ξέρουμε εμείς.
Ο καλός δάσκαλος πρέπει να διδάσκει ωραία πράγματα, σαν τον Σωκράτη, αλλά δεν δόνησε τις καρδιές τους, καθώς φαίνεται, αφού όλοι οι δικαστές του τον είχαν ακούσει να διδάσκει.
Ο ιδανικός δάσκαλος πρέπει και να δονήσει τις καρδιές των ανθρώπων όταν διδάσκει ωραία πράγματα, όπως τις δόνησε ο Πλάτωνας.
Κάποιος παρατήρησε: Δηλαδή δεν επικρίνετε τους ανώριμους Αθηναίους που καταδίκασαν το Σωκράτη;
Ο ομιλητής απάντησε:
Για την ανωριμότητα τους δεν ευθύνονται οι δάσκαλοι;
Άλλωστε αν θεωρήσουμε σοφό τον Σωκράτη τότε, ίσως, πρέπει να σκεφτούμε ότι ο Σωκράτης παγίδευσε τους Αθηναίους και καταδικάστηκαν ως άδικοι από την οικούμενη καταδικάζοντας τον.
Αν τον αθώωναν ίσως γνωρίζαμε πολύ ελάχιστα για το Σωκράτη. Ούτε θα εγγράφονταν τόσα πολλά από πολλούς.
Οι δικαστές του έδωσαν το κώνειο για να πεθάνει, ενώ αυτό τον ανάστησε.
Δηλαδή; Ρώτησε κάποιος.
Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι δεν πρέπει να καταδικάσουμε την αθηναϊκή κοινωνία. Αυτή η κοινωνία έδωσε ένα ευρύ πλαίσιο ελευθερίας σε όλους και στον Σωκράτη, να εκφράζουν τη γνώμη τους και αυτή η ίδια κοινωνία όταν κατηγορήθηκε ο Σωκράτης ότι αμφισβητεί τις αξίες της, τότε αυτή η Αθηναϊκή κοινωνία από υπερβολική ευαισθησία και ανησυχία μη φανεί άδικη σε κανένα της πολίτη και στον Σωκράτη που κατηγορείτο, όρισε πεντακόσιους δικαστές να δικάσουν την καταγγελία που βάρυνε τον Σωκράτη! Πεντακόσιοι δικαστές άδικοι απέναντι στο Σωκράτη; Δεν το πιστεύω!!!!!!
Έγινε για κάποια λεπτά ησυχία………..
«Είναι η πιο σοφή σιωπή που έχω ακούσει!!!», είπε στο ακροατήριο ο ομιλητής και όλοι πάλι χειροκρότησαν!
«Τώρα που γνωριστήκαμε περισσότερο», συνέχισε, με ύφος που έδειχνε ότι είχε διάθεση να κάνει χιούμορ. «σας ζητώ την άδεια να αναφέρω ένα προσωπικό βίωμα υπό μορφή ανεκδότου και να σας μεταφέρω ένα ξένο βίωμα υπό μορφή προβλήματος, για εξάσκηση της σκέψης μας.»
Και τα δυο έχουν άμεση συνάφεια με το θέμα μας. Παρακαλώ να τα προσέξετε.
Το προσωπικό βίωμα είναι ένα γεγονός, που συνέβη προ πολλών ετών. Ήμουν νεαρός, τότε και βρισκόμουν με το αυτοκίνητό μου, που έσερνε πίσω και ένα μικρό τροχόσπιτο, στο δρόμο Κυπαρισσίας με κατεύθυνση την Πύλο. Όταν περνούσα μέσα από τους δρόμους της πόλης των Γαργαλιανων, αντί να στρίψω σε ένα σημείο αριστερά για Πύλο, πήγα ευθεία και βρέθηκα σε μια γειτονιά με αδιέξοδο.
Για να διορθώσω τα πράγματα ρώτησα έναν ηλικιωμένο κύριο, που είδα έξω από το σπίτι του:
-«Σας παρακαλώ, κύριε, μπορείτε να μου πείτε πως θα βρω τον δρόμο για την Πύλο:».
Ο Κύριος αυτός αν και του μίλησα Ελληνικά προφανώς επειδή με είδε με το τροχόσπιτο σχημάτισε την ισχυρή πεποίθηση ότι είμαι Γερμανός. Προθυμοποιήθηκε να με βοηθήσει μιλώντας μου σπαστά ελληνικά και με μια λέξη γερμανική το «ναΐν» μου έδειχνε με παντομίμα δεξιά.
Μπροστά στην κωμική αυτή σκηνή, εγώ του μίλησα πάλι ελληνικά.
-Κατάλαβα. Σας ευχαριστώ. Θα στρίψω δεξιά.
Αυτός ,όμως επέμεινε να μιλάει σπαστά ελληνικά και στην δυσκολία του να βρει λέξεις γερμανικές, φώναξε δυνατά την κόρη του να βγει από το σπίτι και την ρώτησε. «Μωρέ παιδί μου, Παναγιώτα, πως το λένε το δεξιά γερμανικά»
«Ρεχτ» του είπε η κόρη του.
Τότε γυρίζει σε μένα, ο πρόθυμος κύριος και μου λέει:
-Κύριο βλέπει εκείνο το «καπούτ» και μου έδειξε ένα νεκροταφείο,
-Ναι, του είπα, το βλέπω δίπλα στην εκκλησιά, προσπαθώντας να μην γελάσω.
-Εκεί κάνει εσύ «Νάϊν» ευθεία, αλλά «ρέχτ»
Τον ευχαρίστησα και έφυγα .Σταμάτησα παρακάτω να γελάσουμε με την παρέα μου ,την γυναίκα μου και τα παιδιά μου, που είχαν μείνει άφωνοι από την έκπληξη. Ήταν μια φοβερή εμπειρία που πάντα την χρησιμοποιώ σαν παράδειγμα γνωστικής ακαμψίας. Πίστεψε στην αλήθεια που σχημάτισε με τα ματιά του και την κλείδωσε. Τα αυτιά του άκουγαν ένα «Γερμανό»
Το ακροατήριο ξέσπασε σε δυνατά γέλια.
Απίστευτο, φανταστικό, είπες κάποιος!
Όταν ηρέμησαν όλοι συνέχισε.
Η παρακάτω ιστορία βασίζεται σε ένα βίωμα του παππού μου και περιέχει ένα πρόβλημα, για άσκηση, όπως είπαμε της σκέψης,
Τον Αύγουστο του 1922, λίγο πριν την μεγάλη καταστροφή της Σμύρνης, μια μικρή ομάδα στρατιωτών ενός προχωρημένου φυλακίου, στο μέσον της «Αλμυράς» Ερήμου, της Μικράς Ασίας, είχε πληροφορίες ότι η αντεπίθεση των Τούρκων θα γινόταν πολύ σύντομα. Μεταξύ των στρατιωτών του φυλακίου ήταν και ο παππούς μου.
Έπρεπε να βρουν τρόπο να ειδοποιήσουν την νύχτα το στρατηγείο που ήταν οκτώ ώρες μακριά τους, με έναν ταχυδρόμο.
Οι νάρκες, η άμμος, αλλά προ πάντων η ζέστη του θέρους εκείνου, έκαναν τη διάβασή της ερήμου σχεδόν αδύνατη. Ένας ταχυδρόμος έπρεπε να πάει σε οκτώ ώρες να δώσει την πληροφορία. Είχαν στη διάθεση τους οκτώ μόνο ώρες όσο κρατάει και η νύχτα του καλοκαιριού.
Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα για τούτο το ταξίδι ήταν η τρομερή ζέστη και η ανάγκη για άφθονο νερό για να μην πάθει αφυδάτωση κάποιος κατά το νυχτερινό κουραστικό ταξίδι. Χρειαζόταν κάθε ταξιδιώτης αρκετό νερό να δροσίζεται τακτικά και να πίνει. για να επιβιώσει Ένα λίτρο κάθε ώρα, δηλαδή οκτώ λίτρα για ταξίδι οκτώ ωρών. Αλλά η φιάλη νερού που είχε κάθε στρατιώτης χωρούσε μόνο πέντε λίτρα. που αρκούσε μέσα στη νύχτα μόνο για πέντε ώρες. Ο κίνδυνος να μείνει χωρίς νερό ο στρατιώτης που θα έκανε τον ταχυδρόμο ήταν μεγάλος.
Ένας στρατιώτης, πρέπει να περάσει την έρημο να φέρει το μήνυμα!
Αλλά πώς; Το νερό της φιάλης του δεν επαρκεί για ταξίδι οκτώ ωρών. Βρίσκονται όλοι σε απόγνωση και μεγάλη περίσκεψη. Δεύτερη φιάλη δεν μπορούσε να έχει στον ώμο του.
-Κύριε λοχία, είπε κάποιος, νομίζω είναι αδύνατον να πάει το μήνυμα!
-Αυτό να το πούμε, αφού πρώτα σκεφτούμε, είπε εκείνος!
-Παιδιά είπε ο παππούς μου, νομίζω βρήκα κάτι!
-Καμιά πηγή στη έρημο; Τον πείραξε κάποιος.
-Αφήστε το πείραγμα και ακούστε τον, είπε ο Λοχίας του φυλακίου. Όταν ψάχνουμε για λύσεις χρειαζόμαστε πολλές ιδέες, και προ πάντων όλων τις γνώμες, Δεν περιφρονούμε καμία γνώμη. Έτσι γεννιούνται οι πρωτότυπες και σωστές ιδέες!
-Λέγε στρατιώτη του είπε, με επισημότητα, ο λοχίας!
Εγώ λέω ,κυρ λοχία, να ξεκινήσουν δύο μαζί το ταξίδι, αυτός που θα πάει το μήνυμα ο στρατιώτης ταχυδρόμος και ένας άλλος στρατιώτης σαν βοηθός του. Να προχωρήσουν μαζί δυο ώρες και, να πίνουν και να δροσίζονται και οι δύο από το νερό της φιάλης του βοηθού.. Μετά ο βοηθός να γυρίσει πίσω με το λίγο νερό που θα του έχει απομείνει και ο στρατιώτης ταχυδρόμος να συνεχίσει με το δικό του νερό για να φτάσει.
Καταλάβατε τι είπα, τους ρώτησε;
Όχι! είπαν οι περισσότεροι.
Έχετε δίκιο. Τα είπα γρήγορα και βιαστικά. Προσέξτε με.
Αν ορίσει ο Λοχίας έναν στρατιώτη, για ταχυδρόμο, για παράδειγμα, εσένα Σήφη ή εσένα Τσαμπίκο ή εμένα ή όποιον άλλο θελήσει ο Λοχίας, και να του δώσει και ένα βοηθό τότε μπορούν οι δυο τους, την πρώτη και τη δεύτερη ώρα, να πίνουν και να δροσίζονται από το νερό της φιάλης του βοηθού και μετά να επιστρέψει ο βοηθός, αφού θα του έχει μείνει, ακόμη νερό για τρεις ώρες. Έτσι θα συνεχίσει με το δικό του νερό ο ταχυδρόμος και θα του φτάνει να πάει στο στρατηγείο!
-Δεν τα υπολόγισες σωστά , ρε φίλε, είπε στον παππού μου ο Αλκέτας ο στρατιώτης από το Αμύνταιο, αλλά μπράβο σου, με βοήθησες να βρω τη λύση!
-Λέγε την γρήγορα, Αλκέτα, γιατί βιαζόμαστε, είπε ο Λοχίας!
-Θέλει ώρα, κύριε λοχία, θα σας την πω στο δρόμο, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερους στρατιώτες για να πίνουμε και να δροσιζόμαστε από μια φιάλητου ενός και πριν τελειώσει η φιάλη του να του μείνει τόσο νερό όσο θα του χρειάζεται να επιστρέψει πίσω στο φυλάκιο χρησιμοποιώντας το υπόλοιπο νερό της φιάλης τους.
-Όπως νομίζεις, Αλκέτα. Πόσους να διατάξω να ετοιμαστούν:
-Όλους, κύριε λοχία!
-Όλους; Τρελός είσαι! Θα αφήσω το φυλάκιο αφρούρητο;
-Άφησε στο φυλάκιο ένα μόνο κύριε Λοχία!
-Στέλιο ,είπε ο Λοχίας, θα μείνεις εσύ μόνος στο φυλάκιο, όσο θα λείπουμε.
-Να θυμάσαι: Το σύνθημα είναι «Σκέψη» ,το παρασύνθημα «Λογική».
-Αν πέσουμε σε ναρκοπέδιο και δεν γυρίσει πίσω κανείς μας, κάνε όπως σου δείξει ο νους και σε φωτίσει η τύχη.
-Εμείς όλοι οι άλλοι παιδιά ξεκινάμε σε 10 λεπτά .Γεμίσετε και πάρτε όλοι τις φιάλες σας με το νερό. Προσοχή όμως στο πόσοι είμαστε και πόσες ώρες πρέπει να πίνουμε και να δροσιζόμαστε από του ενός τη φιάλη Να υπολογίζουμε και πόσο νοερό πρέπει να του μείνει καθενός μας, για να επιστρέφει ένας – ένας από μας πίσω στο φυλάκιο χωρίς τον κίνδυνο να αφυδατωθεί.
Σε οκτώ ώρες έφτασε το μήνυμα!
Η έξυπνη λύση τους έσωσε.
Τα ερωτήματα τώρα που πρέπει να απαντηθούν από σας αγαπητοί ακροατές (και φυσικά και από σένα, αγαπητέ αναγνώστη) είναι:
Πόσους άντρες φρουρούς είχε όλους –όλους το φυλάκιο;
Ποιο ήταν το όνομα τον Παππού μου;;;;;;;
Δεν θα σας πω τη λύση, αλλά ελπίζω να είστε επιθετικοί όταν έχετε να λύνετε προβλήματα.
Και πάλι σας ευχαριστώ!
Εδώ τελείωσε η ομιλία αλλά οι συζητήσεις συνέχισαν γύρω από τα τραπέζια με τα αναψυκτικά και τα γλυκά.
Η παρέα των τεσσάρων «άγνωστων» φίλων: η Χλωρίδα ,η Ασπασία ,ο Ντίνος και ο Περικλής, πριν φύγει, πήγε πρώτα να συγχαρεί, όπως και όλος ο κόσμος, τον ομιλητή και κατέβηκαν στην παραλια και κάθισαν στα μεγάλα βράχια, συζητώντας για το ωραίο θέμα της διάλεξης.
Ήταν ολοφάνερο ότι κανένας δεν έπαιρνε πρωτοβουλία για να πουν κάτι άλλο πιο προσωπικό κάτι που να άνοιγε ένα παράθυρο να δουν τα όρια τούτης της γνωριμίας. Τότε ήρθε σαν από μηχανής θεός, το βιβλίο που αγόρασαν.
-Βρε παιδιά έχετε λίγο χρόνο να ρίξουμε μια ματιά στο βιβλίο ; είπε ο Ντίνος.
-Μπράβο! Καλά λες, απάντησε η Χλωρίδα, οι άλλοι τι λέτε;
Συμφώνησαν όλοι όχι από περιέργεια για το βιβλίο, αλλά από ανάγκη να είναι μαζί,
Με ωραία πρόφαση το βιβλίο σιωπούσαν φυλλομετρώντας, παρά διαβάζοντας.
Πέρασαν πολλές ώρες λέγοντας ς που και που καμιά λέξη για να γεμίζουν οι σιωπές, ενώ έριχναν κλεφτές ματιές, τάχα αδιάφορες. Κανείς δεν τολμούσε να εκφράσει συναισθήματα, ήταν πολύ νωρίς για να εκθέσουν προσωπικές εντυπώσεις.
Τελικά χωρίστηκαν, πέντε παρά πέντε.
Οι δύο άνδρες πήγαν στο ξενοδοχείο. Λίγο πριν αποκοιμηθούν, είπε ο ένας από τους δύο.
-Ωραία κορίτσια, φίλε,!
-Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα, φίλε, είπε ο άλλος!
-Γιατί είναι αυτό πρόβλημα, ρώτησε ο πρώτος;
-Γιατί δεν ξέρουμε ποια να διαλέξουμε!
-Δεν διαλέγουν οι άντρες, φίλε! Οι γυναίκες, πάντα, διαλέγουν ποιον θα τις διαλέξει!
-Αν είναι έτσι φίλε, θα στενοχωρηθείς. Εμένα θα διαλέξουν και οι δύο!
-Μην το λες αυτό, τα κορίτσια, μου φάνηκαν πολύ έξυπνα!
Γέλασαν και οι δύο και καληνυχτίστηκαν.
Η αποδοχή των «πειραγμάτων» είναι ο καλύτερος εγγυητής της φιλίας.
Τώρα αν έχετε περιέργεια να μάθετε την κατάληξη τούτης της γνωριμίας ακούστε την:
Ο Ντίνος είναι τώρα, χρόνια, παντρεμένος με την Ασπασία και ο Περικλής με την Χλωρίδα.
Είναι μέλη του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου της πόλης.
Ζουν στην Αθήνα και παραθερίζουν κάθε χρόνο στην Πύλο ως «εσώγαμπροι».
Είναι φίλοι μου και λένε συχνά σε μένα και σε άλλους τούτα:
-Μακαρίζουμε την τύχη, την μοίρα, το κισμέτ, την θεία σύμπτωση που έτυχε να βρεθούν και τα δύο υπέροχα κορίτσια εκείνο το βράδυ στο κάστρο και τα «ψαρέψαμε.»
Κουνώ το κεφάλι μου, όσες φορές το ;ακούω, καταφατικά, όπως κάνουμε στην νύστα μας!
Τόσα χρόνια εδώ κοντά μας στη θάλασσα οι φίλοι μου δεν μάθανε ότι δεν ψαρεύουν στα κάστρα οι άνθρωποι αλλά στη θάλασσα!
Άντε να πείσεις, τώρα, τους ωραίους κατά τα άλλα φίλους μου ότι το θηλυκό της μετοχής παρακειμένου «Βεβλαμμένη» είναι το λάσο που τα δυο κορίτσια έριξαν και τους έπιασαν, καθώς περιφέρονταν αδέσποτα άτια εκείνο το βράδυ.
Τώρα αν εκείνοι πιστεύουν ότι όλα τα έκανε η τύχη, η μοίρα, το κισμέτ, η θεία σύμπτωση, αυτό λέγεται είπαμε γνωστική ακαμψία και σε θέματα πίστης η γνωστική ακαμψία είναι ανίκητη!!!!